Gród na wzgórzu zamkowym powstał w XII wieku, już za czasów rozbicia dzielnicowego Polski. Gród kazał zbudować władca dzielnicy sandomierskiej: Henryk Sandomierski lub Kazimierz Sprawiedliwy.
Pierwszą murowaną budowlą jaka pojawiła się na wzgórzu jest pochodzący z XIII lub XIV wieku donżon. O wiek późniejsza jest, również zachowana do dzisiejszych czasów, kaplica św. Trójcy - gotycka budowla będąca najcenniejszym zabytkiem Lublina. W XIV wieku, prawie na pewno na polecenie Kazimierza Wielkiego, gród z drewniano-ziemnymi umocnieniami zamieniono na murowany zamek. Ze średniowiecznej przeszłości zamku do naszych czasów ocalały tylko donżon i kaplica.
Zamek jeszcze w XVI wieku przeżywał okres świetności: przebudowano go na renesansowy pałac, a w 1569 roku obradował tu sejm, zakończony podpisaniem aktu Unii Lubelskiej. Już w XVII wieku, w czasie potopu szwedzkiego, budynek został niszczony.
W latach 1824-26 zbudowano tu neogotycki "zamek" z przeznaczeniem na więzienie kryminalne Królestwa Kongresowego - i tę funkcje pełnił jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym, w czasie II wojny światowej (Niemcy zamordowali tysiące Polaków, ostatnich z nich w czasie wielkiej masakry tuż przed ucieczką z Lublina w 1944 roku) i w okresie stalinizmu w Polsce ludowej (w tym czasie z rąk komunistów straciło życie kilkuset więźniów politycznych zamku). Więzienie zostało zamknięte w 1954 roku. Z tego roku pochodzi też plac u stóp zamku, nazwany wtedy Placem Zebrań Ludowych, urządzony i zabudowany w panicznym wręcz tempie na 10 lecie Polski Ludowej. W ramach przekształcania zamku z więzienia w muzeum, w latach 60. XX wieku dobudowano budynek wydłużający skrzydło północne zabudowy wzgórza. Była to już ostatnia budowla nowożytna na wzgórzu zamkowym.
Zamek jest główną siedzibą Muzeum Lubelskiego
Ceny biletów wahają się w zależności od części muzeum i ewentualnych ulg.
Bezpłatne dni wstępu do Muzeum na wystawy stałe są zmieniane każdego miesiaca i podawane na stronach Muzeum: link
Trzeba jednak zaznaczyć, iż obecnie zamek jest remonowany, w związku z czym chwilowo ekspozycja nie jest dostępna do zwiedzania, można za to zwiedzać Kaplicę Trójcy Świętej oraz basztę z tarasem widokowym.