Wiadomo ze źródeł pisanych (przede wszystkim ze spisanej w XIII wieku "Kroniki halicko- wołyńskiej”) o założeniu grodu w Chełmie i przeniesieniu tu biskupstwa ze spalonego przez Mongołów Uhruska. Miało to miejsce w latach 30. lub 40. XIII wieku.

Chełmski gród zbudował Daniel Romanowicz, książę i późniejszy król Rusi Halicko – Włodzimierskiej, który w obliczu niszczących najazdów mongolsko-tatarskich przeniósł swoją siedzibę na bezpieczniejszy zachód. Przez krótki czas władztwa Daniela, jego państwo urosło w siłę, a Chełm - stolica państwa - przeżył moment największej chwały. Sam Daniel uważany jest przez niektórych za protoplastę państwa ukraińskiego, a Góra Katedralna wraz Wysoką Górką za ukraiński Wawel.

Badania archeologiczne Wysokiej Górki rozpoczęli w 1910 roku architekt Piotr Pokryszkin i historyk Fiodor Korałłow. Kolejne prace wprowadzono dopiero w latach 1966-68, a następne pod koniec XX wieku. Najciekawsze efekty przyniosły kolejne badania z lat 2010-2013. Archeolodzy ustalili, że dzieje budowy grodu były dość skomplikowane.

W pierwszej fazie budowy - po 1236 roku - na sztucznym nasypie położono silnie umocniony gród z cerkwią św Trójcy. Warto zwrócić uwagę, że mur, który otaczał gród, miał bardzo wówczas nietypową, prostokątną formę.  Ten czworoboczny mur zbudowano z piaskowca glaukonitowego, zielonego kamienia wydobytego  w Chełmie. Ta pierwsza faza budowy nie została ukończona, najprawdopodobniej z powodu katastrofy budowlanej.

W fazie drugiej - po 1242 i po podniesieniu poziomu użytkowego (o 1,5 metra) zbudowano monumentalną rezydencję księcia Daniela, z wieżą mieszkalno-obronną. W czasie prac archeolodzy wydobyli 10 tysięcy artefaktów, z których wiele (jak np. zdobione naczynia czy drobne elementy architektury) świadczy o wysokim kunszcie rzemieślników i artystów, którzy je wykonali - a to z kolei o wspaniałości imponującej rezydencji należącej do Romanowicza.

Rezydencja, zniszczona przez wielki pożar w roku 1256, została wkrótce odbudowana, ale wraz ze śmiercią króla Daniela w roku 1264, wspaniałe czasy dla jego rezydencji i całego Chełma się skończyły.