Wzgórze Czwartek to wzniesienie położone na północ od Wzgórza Zamkowego (po drugiej stronie doliny rzeczki Czechówki, na tym odcinku schowanej pod nawierzchnią trasy przelotowej Warszawa-Chełm).

Nazwa wzgórza pochodzi od dnia w jakim odbywały się tu jarmarki. Czwartek to najstarsza osada na terenie dzisiejszego Lublina, powstała najprawdopodobniej w VI wieku. Choć ma bardzo długą historię, ocalało tu niewiele zabytków - nieotoczony murami Czartek był często niszczony przez najeźdźców.

Kościół pobrygidkowski (zwany też powizytkowskim) pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej w Lublinie ufundowany został przez króla Władysława Jagiełłę jako wotum dziękczynne za zwycięstwo pod Grunwaldem. Kościół zbudowany został dla zakonu brygidek w latach 1412-26 przy znacznym udziale krzyżackich jeńców. Później, w XVI wieku, dobudowana została wieża. Od południa do kościoła przylegają budynki klasztorne (rozbudowywane etapami aż do w XVII wieku). Od roku 1835 kościół i klasztor przejęły w użytkowanie siostry wizytki.

Plac Wolności powstał na początku XIX wieku jako plac targowy, nieco później przyjęła się nazwa Placu Bernardyńskiego. W roku 1899 zbudowana została na środku placu neogotycka wieża ciśnień. Zniszczona w czasie wojny, nie została odbudowana (przestała pełnić swą funkcję dla wodociągów już w 1929). W 2004 roku na miejscu dawnej wieży Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji zbudowało fontannę, z miniaturą dawnej wieży ciśnień.

Od strony północnej przy placu stoi Pałac Parysów i kamienice, od południowej kościół pobernardyński, XX wieczny gmach V liceum (zasłaniający pałac Tarłów), a dalej stary oraz nowy (w stylu zwanym popularnie "betonem lubelskim") gmach biblioteki (już przy ulicy Narutowicza 4).

Kościół pobernardyński pod wezwaniem Nawrócenia św. Pawła w Lublinie znajduje się między ulicami Bernardyńską (na przeciw dawnego kościoła Bernardynek), Dolną Panny Marii i Placem Wolności. Murowaną świątynię wzniesiono w końcu XV wieku, a na początku następnego - klasztor.

Około 200 metrów dalej stoi Kościół Misjonarzy na Żmigrodzie – znajduje się on przy ul. Prymasa Wyszyńskiego 6, poniżej pałacu biskupiego. Właściwie jest to kościół pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego, wzniesiony w początkach XVIII wieku, w stylu późnobarokowym. Wyposażenie kościoła również pochodzi z XVIII wieku. Jest on otoczony wielokrotnie rozbudowywanymi budynkami klasztoru misjonarzy. Dawny klasztor mieści dziś Metropolitalne Seminarium Duchowne.

Przy ulicy Wyszyńskiego, prowadzącej od podnóża Katedry w dół, w stronę przeprawy na Bystrzycy stoi pałac biskupi. Wyraźnie poniżej katery, pałac jest oddzielony od jej ogromnego gmachu uliczką Podwale. Pierwotnie był to pałac Łańcuchowskich – obecnie jest to właściwie zespół dwóch budynków. W jednym rzeczywiście rezyduje biskup lubelski, w drugim ma siedzibę Kuria Metropolitarna. Budynki pochodzą z XVIII wieku, ale były przebudowywane. Co ciekawe - wśród właścicieli pałacu była loża masońska, dopiero potem budynek nabył Kościół. Jednym z mieszkańców pałacu (1946-48)  był biskup Stefan Wyszyński, późniejszy prymas Polski. Stąd dzisiejsza nazwa ulicy przy której stoi pałac.

Po przeciwnej stronie placu Katedralnego, ok 100 metrów od frontonu Katedry, po drugiej stronie ulicy Królewskiej (pod nr 9) stoi Kościół św. Piotra Apostoła. Dawniej kościół bernardynek, obecnie - jezuitów. Zbudowany został, razem z klasztorem, w stylu lubelskiego renesansu w połowie XVII wieku, po pożarze w 1768 odbudowany w stylu barokowym. Prezbiterium kościoła było zwrócone na wschód, a fasada - w stronę traktu zamojskiego (dzisiejsza ulica Bernardyńska), naprzeciw kościoła Bernardynów. Później fasada została zasłonięta kamienicami, a po wytyczeniu ulicy Kordy (dzisiejsza Królewska) okazało się, że kościół "stoi tyłem" do głównej ulicy. Po kasacji zakonu bernardynek w 1864 roku świątynię przejęli Jezuici.

Ulica Lubartowska prowadzi od Bramy Krakowskiej, wzdłuż dawnej linii murów Starego Miasta, na północ: najpierw w dół do doliny Czechówki i alei Tysiąclecia, a po jej minięciu pod górę, do rogatki lubartowskiej.

Kiedyś mieszkali przy tej ulicy bogatsi z Żydów - dziś to jedna z najbardziej zaniedbanych głównych ulic miasta.

Ponieważ Niemcy zniszczyli dzielnicę żydowską, a komunistyczne władze na jej  gruzach  postanowili zbudować nowe ulice i place (Plac Zebrań Ludowych, dzisiejszy Plac Zamkowy na miejscu ul. Szerokiej), zabytków żydowskich ocalało niewiele - przede wszystkim przy ulicy Lubartowskiej, której zabudowa ocalała z wojennej i powojennej  zawieruchy.

Archikatedra Lubelska

Archikatedra pod wezwaniem świętych Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty to największy kościół Lublina. Świątynia zbudowana została tuż za ówczesnymi murami miejskimi w latach 1586-1604, w momencie rozpoczęcia budowy był to pierwszy kościół barokowy w Polsce. Budynek zaprojektowali architekci jezuiccy: Giovannii Maria Barnardoni i Giuseppe Brizio. Kościół jest jednonawowy, w typie bazyliki (co oznacza, że nawa jest wyższa od szeregu kaplic przynawowych).

Stare Miasto w Lublinie to średniowieczne miasto (prawa miejskie zostały przyznane w 1317 roku) otoczone murami w drugiej połowie XIV wieku. Dziś przebieg murów i granice starego miasta wyznaczają ulice: Królewska, Lubartowska, Kowalska i Podwale.

Wiele jest w Polsce miast starszych, ale z tak piękną i zachowaną w niezmienionym stanie starówką - najwyżej kilka. Poza kilkoma imponującymi budowlami jak kościoły i wieże, mamy tu do czynienia z mnóstwem zabytkowych kamienic. Ponadto zachowany został też układ ulic i placów - tym bardziej urokliwy, że nieregularny (bo dostosowany do pagórkowatego ukształtowania powierzchni).