Teren po południowej stronie murów Zamościa to miejsce zbiegu dwóch rzek: Łabuńki i Topornicy. Niegdyś był to podmokly i zaniedbany teren, przez który w XIX wieku przeprowadzono linie kolejową (stacja PKP Zamość znajduje się przy ul. Szczebrzeskiej, na południowy zachód od Starego Miasta, około kilometra w linii prostej od Rynku), niszcząc częściowo fortyfikacje twierdzy.

Rynek, rzeczywiście wielki (100 na 100 metrów), spełniał przede wszystkim funkcje reprezentacyjne, nie handlowe, jak w "zwykłych" miastach (te „przyziemne” funkcje miał pełnić Rynek Solny na północ od Rynku Wielkiego, a na południu powstał jeszcze Rynek Wodny).

Stare Miasto, otoczone fortyfikacjami zbudowanymi nad bagnistą doliną Łabuńki, do dziś pozostaje dość wyraźnie oddzielone od późniejszej zabudowy miasta terenami zielonymi (niegdyś podmokłymi) - jest więc w centrum miasta, a jednak nieco odizolowane od jego reszty.

W centrum Starego Miasta, na przecięciu jego dwóch osi: wschód-zachód i północ- południe, leży Rynek Wielki z Ratuszem i kamienicami z podcieniami (najpiękniejsze z nich to kamienice ormiańskie).

Pozostałe zabytki "rozrzucone są" w dalszych rejonach starówki, ale to oznacza z reguły co najwyżej 200-300 metrów od Rynku:

Trasa podziemna w Lublinie została udostępniona do zwiedzania zaledwie kilkanaście lat temu, bo w 2006 roku, ale pozwala zwiedzającym na zapoznanie się z historią i wydarzeniami sięgającymi aż 1000 lat wstecz! Ciągnie się ona pod Starym Miastem. Zaczyna się przy dawnym ratuszu – Trybunale Koronnym, dalej prowadzi ulicami Złotą i Archidiakońską do Placu po Farze.

Większość mieszkańców Lublina żyje dziś w nowych osiedlach, przeważnie na blokowiskach z PRL-u. Ale blokowisko blokowisku nierówne i , chociaż zabytków w pełnym tego słowa znaczeniu raczej nie da się tam znaleźć, to niektóre osiedla mają dużą wartość architektoniczną.

Skansen, czyli Muzeum Wsi Lubelskiej, to jedna z dwóch najważniejszych atrakcji turystycznych Sławina. Skansen położony jest między starą a nową (oddaną do użytku kilka lat temu) trasą na Warszawę. Z racji położenia jest bardzo łatwo dostępny, zwłaszcza dla turystów przyjeżdżających do Lublina samochodem od strony Warszawy czy Radomia. Plusem jest też zajmowany przez Muzeum Wsi Lubelskiej malowniczy  teren: stok nad doliną rzeki Czechówki.

Czechów to największa, licząca 40 tys. mieszkańców, dzielnica północnego Lublina. Oddzielona od sąsiedniej Wieniawy i zachodniej części Śródmieścia (a więc także od dzielnicy uniwersyteckiej) jedynie doliną rzeczki Czechówki, jest coraz popularniejsza wśród poszukujących mieszkań studentów. Jest też jedną z najładniejszych nowych dzielnic miasta.

Najpiękniej prezentuje się od południa, czyli od strony Wieniawy lub Śródmieścia:  wysoczyzna, na której leży Czechów schodzi stromo do doliny Czechówki (której dno leży poniżej 180 m.n.p.m.). Teren dzielnicy, podnoszący się ku północy (aż do 220 m.n.p.m.), jest urozmaicony przez mocno wcięte wąwozy i suche doliny.

Ulica Kalinowszyzna, dająca nazwę całej dzielnicy, to średniowieczny jeszcze szlak na Lwów - niegdyś tereny przez które biegnie, nosiły nazwę Lwowskie Przedmieście. Do Drugiej Wojny Światowej mieszkali tu głownie Żydzi (potocznie nazywali swoją dzielnicę "Wola"), ale ulica zaczyna się i kończy przy katolickich kościołach.

Wzgórze Czwartek to wzniesienie położone na północ od Wzgórza Zamkowego (po drugiej stronie doliny rzeczki Czechówki, na tym odcinku schowanej pod nawierzchnią trasy przelotowej Warszawa-Chełm).

Nazwa wzgórza pochodzi od dnia w jakim odbywały się tu jarmarki. Czwartek to najstarsza osada na terenie dzisiejszego Lublina, powstała najprawdopodobniej w VI wieku. Choć ma bardzo długą historię, ocalało tu niewiele zabytków - nieotoczony murami Czartek był często niszczony przez najeźdźców.

Kościół pobrygidkowski (zwany też powizytkowskim) pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej w Lublinie ufundowany został przez króla Władysława Jagiełłę jako wotum dziękczynne za zwycięstwo pod Grunwaldem. Kościół zbudowany został dla zakonu brygidek w latach 1412-26 przy znacznym udziale krzyżackich jeńców. Później, w XVI wieku, dobudowana została wieża. Od południa do kościoła przylegają budynki klasztorne (rozbudowywane etapami aż do w XVII wieku). Od roku 1835 kościół i klasztor przejęły w użytkowanie siostry wizytki.