W samym centrum Chełma, przy ulicy Lubelskiej 55 (tuż przy południowo-zachodnim  narożniku placu Luczkowskiego) stoi kościół pod wezwaniem Rozesłania świętych Apostołów. Jest nieco cofnięty od głównego traktu, przez większość roku dodatkowo zasłonięty drzewami - łatwo go przeoczyć. A przecież to najcenniejszy zabytek poza Górą Chełmską.

Srebrzyszcze to licząca niecałe 900 mieszkańców wieś położona na wschód od Chełma, tuż za granicą administracyjną miasta, przy drodze i linii kolejowej do Dorohuska i na Ukrainę.

Wzmianki o niej sięgają roku 1405, gdy była znana pod nieco inną nazwą (Serebryszcze) i stanowiła dobra rodu Serebryskich. W XVII wieku stał tu otoczony fosą dwór obronny, należący do rodziny              i zmieniający właścicieli przez kolejne lata. Zdarzało się, że oprócz funkcji obronnych, pełnił też rolę posagu. We wrześniu 1939 roku majątek został zajety przez czerwonoarmistów, którzy obrabowali jego mieszkańców i podburzali miejscową ludność do przeprowadzenia na nich linczu.

Hrubieszów to liczące około 20 tysięcy mieszkańców miasto, stolica powiatu i regionu, najdalej na wschód wysunięte miasto Polski (18 km od przejścia granicznego z Ukrainą w Zosinie).

Gród istniał tu najprawdopodobniej już w czasie powstawania państwa polskiego, jako jeden z Grodów Czerwieńskich. Został przyłączony do Polski w 1366 roku, a magdeburskie prawa miejskie otrzymał w roku 1400.

Tuż obok Hrubieszowa, miedzy miastem a granicą ukraińską, leży wyniosłe grodzisko, prawdopodobnie będące pozostałością wielkiego grodu Wołyń.

Masłomęcz leży niecałe 10 km na południe od centrum Hrubieszowa i jest słynną na cały świat „stolicą" gockiej Kotliny Hrubieszowskiej. Goci przybyli do kotliny w okolicy roku 100, a odeszli stąd około 375 roku, prawdopodobnie zmuszeni do ucieczki przed Hunami. Zanim odeszli, skolonizowali większość żyznej Kotliny Hrubieszowskiej. Było ich tu około 10 tysięcy, z tego dwa tysiące zamieszkiwało w Masłomęczu.

Kryłów to przygraniczna miejscowość w powiecie Hrubieszowskim. Niegdyś, od 1497 do 1869 - miasto, potem już tylko stolica gminy, a i tę godność utracił w roku 1954. Kryłów w czasie XX wieku utracił też większość ludności - w wyniku walk, zbrodni wojennych (w centrum miejscowości znajduje się pomnik pomordowanych przez UPA) i przesiedleń. Dziś mieszka tu tylko około 350 osób - 1/6 tego, co przed Pierwszą Wojną Światową.

Na południe od wioski Czermno (przy trasie do Tyszowiec), zaraz za mostkiem nad doliną Sieniuchy, znak pokazuje zjazd do grodziska. Wąska, ale dobrze utrzymana droga zaprowadzi nas z szosy prosto pod jego wysokie wały.

Jest bardzo prawdopodobne, że są to pozostałości znanego z kronik, ogromnego niegdyś grodu Czerwień, będącego stolicą Grodów Czerwieńskich, pogranicznego terenu między Polską a Rusią (podstawą tego przypuszczenia jest podobieństwo nazw Czermno i Czerwień, a także wielkość grodziska).

Tyszowce to miasto  w centrum Ziemi Hrubieszowskiej, nad Huczwą, w miejscu gdzie rzeka opuszcza pagórkowatą Grzędę Sokalską i wypływa na płaską Kotlinę Hrubieszowską. Prawa miejskie Tyszowce uzyskały w 1419 roku i choć, podobnie jak wiele miasteczek „Kongresówki”, utraciły je w 1870 roku, to jednak odzyskały je ostatecznie 1 stycznia 2000 roku.

Łaszczów to miasto liczące ponad 2 tys. mieszkańców, położone w połowie drogi z Tomaszowa do Dołhobyczowa. Jest to stolica gminy w powiecie tomaszowskim oraz lokalny ośrodek handlowo-usługowy. Łaszczów leży w środkowej części Grzędy Sokalskiej, nad Huczwą, w miejscu gdzie rzeka płynąc na północ rozdziela Grzędę na część wschodnią i zachodnią. Miasto leży po zachodniej stronie doliny Huczwy i po południowej stronie jej dopływu, Bachanki - niewielkiej rzeczki z szeroką, podmokłą doliną. U zbiegu obu dolin założono kilka stawów.

Na południowo-wschodnim krańcu Lubelszczyzny, jedynie 10 kilometrów od granicy z Ukrainą, na Grzędzie Sokalskiej, leży prawie całkiem zapomniane, tajemnicze grodzisko Posadów.