Na Ziemi Hrubieszowskiej, zważywszy na jej burzliwą i często krwawą historię - a więc częściej czasy burzenia niż budowania, ocalało zaskakująco wiele ciekawych zabytków (aczkolwiek nie zawsze w dobrym stanie). Najwięcej z nich nagromadziło się w Hrubieszowie, ale w jego bliższych i dalszych okolicach też ich nie brakuje. Najciekawsze pod tym względem miejscowości  to przede wszystkim Gródek, Masłomęcz, i położony nieco dalej Kryłów.

Łaszczów to miasto liczące ponad 2 tys. mieszkańców, położone w połowie drogi z Tomaszowa do Dołhobyczowa. Jest to stolica gminy w powiecie tomaszowskim oraz lokalny ośrodek handlowo-usługowy. Łaszczów leży w środkowej części Grzędy Sokalskiej, nad Huczwą, w miejscu gdzie rzeka płynąc na północ rozdziela Grzędę na część wschodnią i zachodnią. Miasto leży po zachodniej stronie doliny Huczwy i po południowej stronie jej dopływu, Bachanki - niewielkiej rzeczki z szeroką, podmokłą doliną. U zbiegu obu dolin założono kilka stawów.

Dołhobyczów to stolica gminy zajmującej pas przy granicy z Ukrainą.

Na północ od Dołhobyczowa rozciąga się Kotlina Hrubieszowska. Tu, w północnej części gminy, na powierzchni 73 km kw. powołano w 1996 roku Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu – to cenny przyrodniczo, jeden    z najbardziej zalesionych terenów Ziemi Hrubieszowskiej.

Tereny na południe od miasteczka należą do Grzędy Sokalskiej - najbardziej atrakcyjnej krajobrazowo części Ziemi Hrubieszowskiej. Ten konkretny rejon należący do gminy Dołhobyczów jest bardzo bogaty w zabytki, zwłaszcza drewnianej architektury cerkiewnej.

Na południu Ziemi Hrubieszowskiej leży Równina Bełska – raczej płaski i dość monotonny region, który ma jenak dość nietypową historię – jako jeden z nielicznych regionów Lubelszczyzny należał przez stulecie do zaboru austriackiego (stąd tak wiele cerkwi unickich, w sąsiednim zaborze rosyjskim zamienionych na prawosławne).

Wożuczyn leży w gminie Rachanie, przy drodze z Tomaszowa Lubelskiego do Tyszowiec. Te tereny to zachodnia cześć Grzędy Sokalskiej. Teren jest tu mocno pofałdowany, a dość wysokie pasma wzgórz (do około 270 metrów n.p.m. w tej części gminy Rachanie) ciągnące się z zachodu na wschód, poprzedzielane są równoległymi do nich, płaskimi dolinami.

Właśnie w takim miejscu, gdzie wzgórza schodzą do doliny rzeki Wożuczynki, w zachodniej części miejscowości, znaleźć można pozostałości zamku.

Krupe to wioska położona przy trasie Krasnystaw - Chełm (7 kilometrów od centrum Krasnegostawu), na skraju Pagórów Chełmskich, tuż przy granicy z Działami Grabowieckimi.

Zamek w Krupem jest w stanie trwałej ruiny. Stoi przy południowo-wschodnim krańcu wsi, około 100 metrów od szosy (jest z niej widoczny), po jej północnej stronie. Po drugiej stronie zamku znajduje się staw, jeden z kilku założonych w dolinie rzeczki o niecodziennej nazwie Bzdurka.

Bończa to niewielka miejscowość leżąca w centralnej części Działów Grabowieckich, nad lewym zboczem doliny rzeki Wojsławki, przy szosie łączącej Kraśniczyn (a dalej Krasnystaw) z Wojsławicami (i dalej Hrubieszowem).

ODDZIAŁ MUZEUM NADWIŚLAŃSKIEGO W KAZIMIERZU DOLNYM
Obok zamku stoi przeniesiony tu z Moniak koło Urzędowa XVIII- wieczny, drewniany dwór, w którym urządzona jest stała wystawa wnętrz (oraz pokoje gościnne).
24-123 Janowiec, ul. Lubelska 20
Tel./ fax (81) 8815228
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.muzeumnadwislanskie.pl